Wibracje mechaniczne o niskiej częstotliwości są terapią zapobiegania lub leczenia niskiej masy kostnej u młodzieży z anoreksją. To bezpieczny, nieinwazyjny, niefarmakologiczny środek zwiększający zarówno gęstość kości, jak i jakość kości.

Anoreksja jest zaburzeniem odżywiania o podłożu psychicznym, charakteryzującym się usilnym dążeniem do zredukowania masy ciała. Wpływa na znaczące zmiany hormonalne całego organizmu, które często nie powracają nawet po uzyskaniu normalnej masy ciała. W przypadku obrotu kostnego zmiany są nieodwracalne, w związku z czym istnieje potrzeba znalezienia metody zapobiegania utraty masy kostnej. Najbardziej zagrożone utratą masy kostnej są osoby hospitalizowane np. z powodu jadłowstrętu psychicznego, u których działania lekarskie koncentrują się na odzyskaniu właściwej masy ciała i problemach kardiologicznych. Stymulacja za pomocą drgań mechanicznych o niskiej wielkości może stanowić niefarmakologiczną interwencję prowadzoną w celu normalizacji obrotu kostnego, bez konieczności wykonywania wysiłku, który mógłby zagrozić celom leczenia anoreksji. Badacze, w opisywanym projekcie naukowym, postawili hipotezę badawczą, iż nastolatki z anoreksją leczone drganiami mechanicznymi o niskiej częstotliwości zwiększą wskaźniki obrotu kostnego w porównaniu z grupa kontrolną.

• W grupie stosującej wibracje o niskich częstotliwościach, w pozycji stojącej, poziom fosfatazy alkalicznej (czynnika wzrostu masy kostnej) utrzymywał się na stabilnym poziomie, w przeciwieństwie do grupy bez wibracji, w której zaobserwowano spadek fosfatazy alkalicznej średnio o 2,8% dziennie.
• W obu badanych grupach (grupie wibracyjnej i w grupie bez wibracji) nie zaobserwowano zmian stężenia osteokalcyny (marker kościotwórczy).
• Stężenie markera resorpcji kostnej (CTx) wzrósł w grupie z włączoną wibracją o niskiej częstotliwości średnio o 6,3% w ciągu 5 dnia trwania projektu.
• Terapia wibracyjna z drganiami o niskiej częstotliwości jest bezpieczną, nieinwazyjną, niefarmakologiczną strategię zapobiegania utracie masy kostnej.

Opracowano na podstawie:

The ability of low-magnitude mechanical signals to normalize bone turnover in adolescents hospitalized for anorexia nervosa. DiVasta, H. A. Feldman, C. T. Rubin, S. Gallagher, N. Stokes,D. P. Kiel, B. D. Snyder,C. M. Gordon. Osteoporos Int. 2017 Apr;28(4):1255-1263

Badana populacja

W badaniu uczestniczyli nastolatkowie w wieku 13–21 lat z anoreksją, którzy zostali losowo przydzieleni do dwóch grup: z włączoną wibroterapią o niskiej częstotliwości i grupy placebo. Średnie BMI wynosiło 15,6 ± 1,7 kg. Przed hospitalizacją 97% badanych zgłosiło udział w aktywności fizycznej, z czasem trwania średnio 21,2 ± 3,3 godzin/tydzień. U 29% badanych wystąpiła osteoporoza w rodzinie.

Procedura badawcza

W trakcie projektu, poza wyjątkiem korzystania z platformy, badani pozostawali w łóżku z powodu niestabilności funkcji życiowych i potrzeby zwiększania masy ciała. Żadne ćwiczenia ani chodzenie nie były dozwolone przez cały okres badania. Każdego dnia rano pobierano krew w celu wykonania oznaczeń biochemicznych tj. poziomu witaminy D3, hormonów przytarczyc, biomarkerów tworzenia kości (osteokalcyna, fosfataza alkaliczna) i markera resorpcji kości (CTX). Projekt badawczy trwał 5 dni.

Wykorzystanie wibroterapii w badaniu

Wibroterapia była przekazywana w pozycji stojącej, z małej platformy podobnej do wagi łazienkowej, wytwarzającej drgania, o częstotliwości od 32 do 37 Hz. W grupie placebo stosowano takie samo urządzenie, które nie wytwarzało wibracji. Uczestnicy projektu zostali poinstruowani, aby stali w swobodnej pozycji przez 10 minut każdego dnia.

Wyniki

Poziom wapnia i hormonów przytarczyc we krwi pozostawał w normie u wszystkich badanych, natomiast zdecydowana większość badanych miała niski poziom witaminy D3. U osób z grupy stosującej wibracje o niskich częstotliwościach zaobserwowano stabilny poziom fosfatazy alkalicznej, natomiast w grupie placebo spadał on średnio o -2,8% dziennie. Marker resorpcji kostnej (CTx) w grupie badawczej wzrósł średnio o 6,3% w ciągu 5 dnia trwania projektu w przeciwieństwie do grupy placebo, gdzie utrzymywał się na tym samym poziomie. W obu grupach nie zaobserwowano zmian stężenia osteokalcyny (marker kościotwórczy).

Komentarz

Podsumowując można stwierdzić, iż krótkie, codzienne stosowanie stymulacji mechanicznej, o małej częstotliwości, podczas hospitalizacji u niedożywionych nastolatków z anoreksją doprowadziło do stabilizacji markerów tworzenia kości, bez klinicznie znaczącego wpływu na przywracanie masy ciała. Młodzież z anoreksją ma niższy poziom markerów tworzenia kości i resorpcji niż osoby z normalną kontrolą masy ciała, co sugeruje, że obrót kostny jest zaburzony. Dodatkowo unieruchomienie podczas pobytu w warunkach szpitalnych wpływa negatywnie na utrzymanie lub budowę masy kostnej. Odciążenie szkieletu, brak działania sił mechanicznych na kości (np. siły grawitacji) pogarsza jakość kości i zwiększa ryzyko złamań. Tak więc włączenie wibracji o niskiej częstotliwości wpływa ochronnie na masę kostną, zapobiegając jej zmniejszaniu. Jest to szczególnie istotne w zagrożonych populacjach, co potwierdzają inne badania. Po 6 miesięcznej terapii wibracyjnej, o niskich częstotliwościach, prowadzonej u dzieci z porażeniem mózgowym zaobserwowano wzrost masy kostnej kości piszczelowej na poziomie 6,6% – w przeciwieństwie do grupy placebo, gdzie odnotowano spadek o 11,9%.

Terapia wibracyjna, o niskiej częstotliwości jest bezpieczną, nieinwazyjną i niefarmakologiczną strategią zapobiegania utraty masy kostnej i wpływa pozytywnie na samą jakość kości u młodzieży z anoreksją.

Więcej w:

Autor opracowania: dr Monika Bigosińska, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu