Rehabilitacja oddechowa z zastosowaniem wibracji oraz terapia ruchowa u pacjentki z COVID-19: opis przypadku.

Duszność, płytki oddech oraz brak wydolności fizycznej do wykonywania codziennych czynności, to główne dolegliwości pacjentów z COVID-19. W ich leczeniu istotną rolę może odgrywać fizjoterapia, dlatego naukowcy z Uniwersytetu Shahid Beheshti (Teheran, Iran) zbadali u pacjentki z COVID-19, jakie efekty przyniesie rehabilitacja oddechowa z zastosowaniem kilku technik fizjoterapeutycznych (w tym wibracji) oraz terapia ruchowa. Stosowane interwencje zmniejszyły objawy COVID-19 i poprawiły jakość życia. Poprawie uległy liczne wskaźniki, jak:

• ogólne zdrowie (z 61 na 76 pkt),
• zdrowie psychiczne (z 59 na 81 pkt),
• zdrowie fizyczne (z 50 na 79 pkt);
• obniżył się poziom duszności (z 42 na 15 pkt) oraz trudności w oddychaniu (z 70 na 10%);
• spadł poziom lęku (z 56 na 47 pkt).

Opracowano na podstawie:

Pulmonary rehabilitation and exercise therapy in a patient with COVID-19: A Case report. Arzani i wsp. Med J Islam Repub Iran. 2020;34:106.

Badana populacja

Pacjentka: wiek = 49 lat, wzrost = 161 cm, BMI = 21,2 kg/m2. Brak choroby podstawowej (współistniejącej) oraz historii palenia.

1 marca 2020 roku, po 2 dniach gorączki i duszności podczas wykonywania umiarkowanych czynności oraz nieproduktywnego kaszlu w spoczynku, pacjentka zaczęła prezentować anosmię oraz zaburzenia smaku. W pierwszym tygodniu pacjentki nie hospitalizowano. Po wystąpieniu biegunki, krwioplucia i nieznośnej gorączki, 7 marca pacjentka trafiła do szpitala (Teheran, Iran). Przy przyjęciu ciśnienie krwi wynosiło 130/80 mmHg, częstość akcji serca 88 uderzeń na minutę, częstość oddechów 25/min, saturacja krwi obwodowej (SpO2) w spoczynku wynosiła 92%, temperatura ciała 38,6 °C. Występowały szmery w oddechu obu płuc. Nie stwierdzono zmian podczas osłuchiwania serca. Badania laboratoryjne wykazały zwiększoną liczbę neutrofili (2,8 × 10⁹/L) i zmniejszoną liczbę limfocytów (0,9 × 10⁹/L). RT-PCR wykazał w plwocinie pacjentki obecność kwasu nukleinowego SARS-CoV-2. Tomografia komputerowa klatki piersiowej wykazała obustronne wielopłatkowe zacienienie typu matowej szyby. Pacjentka otrzymała tlenoterapię. Początkowo stosowano worek oddechowy (8 l/min), który w 10 dniu przyjęcia zastąpiono kaniulą nosową. Podczas wypisu pacjentka oddychała otaczającym powietrzem.

Procedura badania

Trzeciego dnia przyjęcia do szpitala (10 marca) rozpoczęto fizjoterapię. Skupiano się na następujących dolegliwościach: duszność, płytki oddech i niezdolność do wykonywania codziennych czynności, takich jak jedzenie. Pacjentka została poddana ocenie neurologicznej (skala Glasgow) i płucnej (Zmodyfikowana Skala Borga). Oceny jakości życia dokonano za pomocą kwestionariusza oddechowego – Kwestionariusza Szpitala Św. Jerzego.

Program fizjoterapeutyczny trwał 3 tygodnie i składał się z 2 sesji treningowych dziennie (średnio 30 min). W pierwszym dniu przyjęcia na fizjoterapię, ponieważ pacjentka nie była w pełni świadoma, program koncentrował się na ćwiczeniach ruchowych pasywnych (15 min, 2 x dziennie), rozciąganiu mięśni międzyżebrowych (5 min, 2 x dziennie), wibracji klatki piersiowej (co 2-4 h, przez 5 min) oraz ćwiczeniach całego ciała i właściwym pozycjonowaniu ciała pacjentki. Interwencje w pierwszym tygodniu ograniczały się do ćwiczeń biernych i wspomaganych aktywnych oraz PNF (forma rozciągania mająca na celu zwiększenie elastyczności mięśni, zakresu ruchu), stosowano oddychanie przeponowe (5 cykli na sesję), oddychanie przez zaciśnięte usta (5 cykli na sesję), trening wibracyjny i ćwiczenia całego ciała (20 powtórzeń dla każdego stawu). Gdy było to możliwe, pacjentkę mobilizowano do pozycji siedzącej lub z podniesioną głową – bardziej korzystnych dla wentylacji. Ponadto, w celu zwiększenia tolerancji na wysiłek fizyczny i poprawy układu krążenia, pacjentkę zachęcano do codziennego chodzenia 50 metrów we własnym tempie podczas natleniania przenośnym systemem. Zasadnym wydawało się ograniczenie jakiejkolwiek ciężkiej interwencji w ostrej fazie, ponieważ mogłaby ona zwiększyć podatność na infekcję i zagrozić stabilności parametrów życiowych pacjenta. W związku z tym parametry życiowe i samopoczucie pacjenta były oceniane i monitorowane przez cały okres fizjoterapii.

Po 1 tygodniu rehabilitacji (17 marca), ponieważ pacjentka mogła już wykonywać wszystkie powyższe ćwiczenia samodzielnie, poziom ćwiczeń podniesiono na trudniejszy. Na tym etapie pacjentka ćwiczyła na ergometrze (ze stałą prędkością i niskim oporem, 2 razy dziennie przez 7 min) i była zachęcana do ćwiczeń bez tlenu, skupiając się na kontroli oddechu. Pacjentka stosowała spirometrię motywacyjną co 2 h. Początkowa próba była bardzo niska (około 500 ml), ale maksymalna pojemność wdechowa sięgnęła 1500 ml. W tym czasie, jeśli wystąpiły jakiekolwiek trudności z oddychaniem, pacjentka mogła użyć tlenu. Po 2 tygodniach hospitalizacji objawy ustąpiły i pacjentka została wypisana do domu.

W ostatnim tygodniu rehabilitacji, która była wykonywana w izolowanej przestrzeni w domu pacjentki, parametry życiowe były stabilne, a pacjentka nie miała żadnych ograniczeń w wykonywaniu codziennych czynności. Natomiast pacjentka twierdziła, że ​​jej aktywność i sprawność były niższe niż przed chorobą, więc celem rehabilitacji było osiągnięcie poziomu samodzielności sprzed wystąpienia objawów. Oprócz ćwiczeń wymienionych w poprzednich krokach, zajęcia rehabilitacyjne polegały na ćwiczeniach w rzeczywistym środowisku, jak wchodzenie po schodach (5 min), mycie naczyń (5 min) i gotowanie (5 min) oraz stosowanie spirometrii motywacyjnej (10 oddechów co 2 h), jak i urządzenia ułatwiającego usuwanie wydzieliny płucnej, opierającego swoje działanie o wzbudzanie wibracji oddechowych (6 cykli oddechowych co 4 h).

Pacjentka przeszła łącznie 42 sesje treningu fizycznego w ciągu 3 tygodni. Pełna ocena ich wpływu na stan zdrowia pacjentki została przeprowadzona przed i po programie.

Wykorzystanie wibracji w badaniu

Stosowano manualne wibracje klatki piersiowej oraz urządzenie do rehabilitacji oddechowej Acapella. Jak również trening wibracyjny {autorzy nie precyzują parametrów stosowanych wibracji, przyp. red.}. {Manualne wibracje stosowane przez fizjoterapeutów polegają na wykonywaniu ruchów oscylacyjnych połączonych z uciskiem ściany klatki piersiowej pacjenta. Acapellę stosuje się doustnie. Ułatwia oczyszczanie wydzieliny płucnej, skupiając zalety różnych metod fizjoterapii, w tym techniki zmiennego ciśnienia oskrzelowego. Wahająca się pod wpływem wydychanego do urządzenia strumienia powietrza dźwignia wprawia to powietrze w drgania (wibracje), przenoszone na ściany oskrzeli. Dobranie odpowiednich częstotliwości drgań słupa powietrza wprawia w rezonans drgania własne ścian drzewa oskrzelowego, wzmacniając je [patrz: Komentarz w McCarren i wsp., 2006]. Wydzielina ulegająca w wyniku tego defragmentacji łatwiej odrywa się od ścian dróg oddechowych. Przyp. red.}

Wyniki

W poniższej tabeli zebrano uzyskane wyniki kwestionariuszowych ocen neurologicznych, pulmonologicznych oraz jakości życia.

Komentarz

Jak pokazały liczne badania wcześniejsze, rehabilitacja oddechowa reguluje cykl oddechowy, poprawia wentylację i usuwanie wydzieliny oraz jakość życia chorych. Ponadto terapia ruchowa odgrywa istotną rolę w zapobieganiu utraty masy i siły mięśniowej u pacjentów hospitalizowanych. {Ostatnio w rehabilitacji pacjentów kowidowych proponuje się stosowanie urządzeń dostarczających terapeutyczne wibracje zastępujące aktywność fizyczną [Sañudo i wsp., 2020], szczególnie biorąc pod uwagę doniesienie wykazujące bezpieczne (prawdopodobnie aktywujące mięśnie) stosowanie zabiegów wibroterapii u pacjentów oddziałów intensywnej terapii [Wollersheim i wsp., 2017] i tym bardziej, że do walki z COVID-19 istnieje silna potrzeba zmniejszania ekspozycji zarażonych pacjentów na bezpośredni kontakt z personelem medycznym. Ponadto zaczęto już stosować wibrujące pasy u wentylowanych mechanicznie chorych na COVID-19, które według wstępnych badań pomagają w usuwaniu wydzieliny płucnej i zwiększają utlenowanie krwi [Sancho i wsp., 2020]. Przyp. red.}.

Ten opis przypadku dostarcza dowodów sugerujących wdrożenie fizjoterapii, również wibroterapii, u pacjentów z COVID-19.

Więcej w: